Politics: રાહુલ ગાંધીએ ગુજરાતમાં ભાજપને લલકારી તો ખરી પણ ખરી સચ્ચાઈ શું?

• સંસદમાં રાહુલ ગાંધીએ દાવો કર્યો છે કે આ વખતે ગુજરાતમાં ભાજપને હરાવશે
• રાહુલ ગાંધીએ કહ્યું છે કે તમે લખીને લઈ લો વિપક્ષ ઈન્ડિયાનું ગઠબંધન તમને ગુજરાતમાં હરાવવા જઈ રહ્યું છે
• ગુજરાતમાં ભાજપને હરાવવાના રાહુલના દાવામાં કેટલો દમ છે?

લોકસભાના વિશેષ સત્રમાં રાષ્ટ્રપતિના અભિભાષણ પર ચર્ચા દરમિયાન વિપક્ષના નેતા રાહુલ ગાંધીએ બંધારણની નકલ બતાવીને ભાષણની શરૂઆત કરી હતી. 2024ની જીતથી કોંગ્રેસ ઉત્સાહિત છે અને રાહુલ ગાંધીએ સંસદમાં 90 મિનિટના ભાષણમાં મોદી સરકાર અને ભાજપ પર ઉગ્ર પ્રહારો કર્યા હતા. આ દરમિયાન તેમને દાવો કર્યો હતો કે તેઓ ગુજરાતમાં જતા રહે છે અને આ વખતે તેઓ ભાજપને ગુજરાતમાં હરાવી દેશે. તમે લખીને લઈ લો, વિપક્ષ ઈન્ડિયાનું ગઠબંધન તમને ગુજરાતમાં હરાવવાનું છે. આવી પરિસ્થિતિમાં સવાલ એ થાય છે કે ગુજરાતમાં ભાજપને હરાવવાના રાહુલના દાવામાં કેટલો દમ છે અને શું કોંગ્રેસ માટે પીએમ મોદી અને અમિત શાહના ગૃહ રાજ્યમાં રાજકીય લડાઈ જીતવી ખરેખર સરળ છે?

ગુજરાત ભાજપની રાજકીય પ્રયોગશાળા માટે જાણીતું છે. રાજ્યમાં સત્તા પરથી કોંગ્રેસને 29 વર્ષ પહેલા હટાવવામાં આવી હતી અને આજ સુધી ભાજપે તેને પરત ફરવાની કોઈ તક આપી નથી. ભાજપ સમય સમય પર પરંપરાગત રાજનીતિથી દૂર જઈને અનેક સફળ પ્રયોગો કરતી રહી છે અને તેનો રાજકીય લાભ પણ મેળવતી રહી છે. 1995ની વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં ભાજપે એવા રાજકીય મૂળ સ્થાપ્યા કે આજ સુધી કોંગ્રેસ તેને ઉખેડી શકી નથી. કોંગ્રેસે ગુજરાતમાં સત્તામાંથી એવી રીતે બહાર જવું પડ્યું કે તેનો વનવાસ હજુ પણ ચાલુ છે. ગુજરાતમાં ભાજપને હરાવવાનો ઉકેલ કોંગ્રેસ શોધી શકી નથી અને ધીમે ધીમે રાજકીય હાંસિયા પર પહોંચી ગઈ છે.

ગુજરાતમાં ક્યાં ઊભી કોંગ્રેસ?

2014 અને 2019ની લોકસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસ ગુજરાતમાં ખાતું પણ ખોલી શકી ન હતી અને 2024ની ચૂંટણીમાં તેને માત્ર એક જ લોકસભા બેઠક મળી શકી હતી. ગુજરાત નગરપાલિકાની ચૂંટણીથી લઈને વિધાનસભા અને લોકસભાની ચૂંટણી સુધીની લડાઈ ભાજપ જીતી રહી છે. કોંગ્રેસને સત્તાની બહાર થયાને ત્રણ દાયકા થવા જઈ રહ્યા છે, જેના કારણે પક્ષના ઘણા વરિષ્ઠ નેતાઓએ છોડીને જતા રહ્યા છે અને કાર્યકરો પણ નિરાશ થઈ ગયા છે. આ રીતે રાજ્યમાં કોંગ્રેસ પાસે હાલમાં માત્ર એક સાંસદ અને 12 ધારાસભ્યો બચ્યા છે.

વિધાનસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસનું પ્રદર્શન

2022ની ગુજરાત વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં 188 બેઠકોમાંથી 52.50 ટકા મતો સાથે 156 બેઠકો જીતવામાં સફળ રહી હતી. કોંગ્રેસ 27.28 ટકા મતો સાથે માત્ર 17 બેઠકો જીતી શકી હતી. 2017ની સરખામણીમાં કોંગ્રેસના વોટમાં 14 ટકાનો ઘટાડો થયો હતો. આ પહેલા કોંગ્રેસ પાસે રાજ્યમાં લગભગ 40 ટકા વોટ શેર હતું, પરંતુ 2022ની ચૂંટણીમાં તેમાં મોટો ઘટાડો થયો છે. કોંગ્રેસ ગુજરાતમાં તેના સૌથી ખરાબ તબક્કામાંથી પસાર થઈ રહી છે. 2022 પછી કોંગ્રેસના પાંચ ધારાસભ્યોએ પાર્ટીને અલવિદા કહી દીધું છે અને સંખ્યા 17થી ઘટીને 12 થઈ ગઈ છે.

કોંગ્રેસના 65 ધારાસભ્યોએ છોડી પાર્ટી

કોંગ્રેસ દિવસેને દિવસે ગુજરાતમાં નબળી પડી રહી છે. છેલ્લા પાંચ મહિનામાં કોંગ્રેસના 65 જેટલા નેતાઓએ પાર્ટી છોડી દીધી છે. કોંગ્રેસના પૂર્વ ધારાસભ્યો અરવિંદ લદાની, ચિરાગ પટેલ, વિસીજે ચાવડા કોંગ્રેસનું સભ્યપદ છોડીને ભાજપમાં જોડાયા છે. પૂર્વ ધારાસભ્ય અને રાજ્યના પૂર્વ કાર્યકારી અધ્યક્ષ અંબરીશ ડેર અને રાજ્યસભાના સભ્ય નારણ રાઠવા પણ કોંગ્રેસ સાથેના સંબંધો તોડીને ભાજપમાં જોડાયા છે. આ સિવાય પૂર્વ કેન્દ્રીય મંત્રી નારાયણ રાઠવા અને તેમના પુત્ર સંગ્રામ રાઠવા, જોઈતા પટેલ, ચિરાગ કાલરિયા અને બળવંત ગઢવી જેવા દિગ્ગજ નેતાઓનું નામ પાર્ટી છોડનારાઓમાં સામેલ છે.

કોંગ્રેસના વરિષ્ઠ ધારાસભ્ય અને ગુજરાત કોંગ્રેસના પૂર્વ અધ્યક્ષ અર્જુન મોઢવાડિયા ભાજપમાં જોડાયા છે. આ રીતે કોંગ્રેસના 150થી વધુ નેતાઓએ પાર્ટી છોડી દીધી છે. કોંગ્રેસના નેતાઓ ભાજપમાં જોડાયા બાદ વિશ્વાસનું સંકટ પણ ઉભું થયું છે. કોંગ્રેસના નેતા ભૂપેન્દ્ર પટેલ પણ સરકારમાં મંત્રી છે. કોંગ્રેસનો આધાર સરકી રહ્યો છે અને તેના વિકલ્પ તરીકે આમ આદમી પાર્ટીએ તેના રાજકીય મૂળ સ્થાપિત કરવાનું શરૂ કરી દીધું છે. 2022ની ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસના વોટ જેટલા ઓછા થયા છે તેટલા આમ આદમી પાર્ટીના વોટ વધ્યા છે. આમ આદમી પાર્ટીના ચાર ધારાસભ્યો છે.

ગુજરાતમાં ભાજપને કોંગ્રેસ હરાવી શકશે?

ગુજરાતમાં ખસકતી જનાધાર અને સાથ છોડી ગયેલા નેતાઓ વચ્ચે કોંગ્રેસ શું 2007માં વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ભાજપને હરાવી શકશે ? રાહુલ ગાંધીએ દાવો કર્યો છે કે તેઓ આગામી ચૂંટણીમાં ગુજરાતમાં ભાજપને હરાવી દેશે. રાજકારણમાં કશું જ અશક્ય નથી, પરંતુ કોંગ્રેસના વર્તમાન રાજકીય પાયાને જોતા તે ઘણું મુશ્કેલ લાગે છે. કોંગ્રેસની વર્તમાન સ્થિતિ પર નજર કરીએ તો ગુજરાતમાં પાર્ટી પાસે 12 ધારાસભ્યો, 1 રાજ્યસભા અને 1 લોકસભા સીટ છે. ગુજરાતના તમામ મોટા શહેરોની મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન પર ભાજપનું નિયંત્રણ છે. સહકારી ક્ષેત્રમાં કોંગ્રેસનું વર્ચસ્વ પણ તૂટી ગયું છે અને ભાજપ શહેરીથી લઈને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં પોતાના મૂળિયા જમાવવામાં સફળ રહ્યું છે.

લોકસભા ચૂંટણીમાં ભાજપ ક્લીન સ્વીપ ન કરી શકી

લોકસભા ચૂંટણીમાં આ વખતે ભાજપ ગુજરાતમાં ક્લીન સ્વીપ કરી શકી નથી. કોંગ્રેસ પાર્ટીએ વાપસી કરીને બનાસકાંઠા લોકસભા બેઠક ભાજપ પાસેથી છીનવી લીધી છે. રાહુલ ગાંધી છેલ્લા કેટલાક દિવસોથી ગુજરાતમાં સક્રિય છે અને તાજેતરમાં ગુજરાતના રાજકોટમાં ટીઆરપી ગેમ ઝોનની ઘટનાના પીડિતો સાથે વાત કરી હતી. 2017ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં રાહુલ ગાંધીએ ખૂબ મહેનત કરી હતી, જેના કારણે ભાજપ 29 વર્ષમાં પહેલીવાર સોનો આંકડો પાર કરી શકી નથી. ભાજપ 99 બેઠકો પર સમેટાઈ ગયું હતું અને કોંગ્રેસ 77 બેઠકો જીતવામાં સફળ રહી હતી. 1995 પછી કોંગ્રેસનું સર્વશ્રેષ્ઠ પ્રદર્શન 2017ની ચૂંટણીમાં હતું, પરંતુ ત્યારથી કોંગ્રેસ સતત નબળી પડી છે.

2024ની જીતથી કોંગ્રેસનું મનોબળ વધ્યું

2024ની લોકસભા ચૂંટણીમાં ભાજપ 240 બેઠકો સુધી મર્યાદિત રહેવાને કારણે અને બહુમતીના આંકડાથી દૂર લઈ જવાને કારણે કોંગ્રેસનું મનોબળ ઊંચું છે. આવી સ્થિતિમાં રાહુલ ગાંધીને લાગે છે કે તેઓ ભાજપને તેના ગઢમાં હરાવશે. રાજકીય વિશ્લેષકો માને છે કે રાહુલ ગાંધીનું નિવેદન મિશન ગુજરાતની શરૂઆત છે. તેમને લાગે છે કે ગુજરાતમાં ભાજપને હરાવી શકાય છે. એટલા માટે તેમને ઉત્સાહમાં આટલું મોટું નિવેદન આપ્યું છે. ગુજરાતમાં આગામી વિધાનસભાની ચૂંટણીને હજુ લગભગ અઢી વર્ષનો સમય બાકી છે. આમાં ઘણી રમત રમવાની છે અને કોંગ્રેસને લાગે છે કે નરેન્દ્ર મોદીના કારણે ભાજપ ગુજરાતમાં રાજકીય ઊંચાઈ પર છે. 2027 સુધીમાં પીએમ મોદીનો જાદુ લોકોમાંથી દૂર થઈ જશે અને તેના કારણે તેઓ ભાજપને હરાવી દેશે. ગુજરાતમાં આ એટલું સરળ નથી, કારણ કે તે ભાજપની રાજકીય પ્રયોગશાળા રહી છે.

ગુજરાત ભાજપની રાજકીય પ્રયોગશાળા

કોંગ્રેસ 29 વર્ષથી સત્તાથી દૂર છે અને ભાજપે તેને પોતાની રાજકીય પ્રયોગશાળા બનાવી દીધી છે. કોંગ્રેસ ભલે ગુજરાતમાં ભાજપને હરાવવાનો દાવો કરી રહી હોય પરંતુ જમીની સ્તરે સ્થિતિ અલગ છે. કોંગ્રેસનું સંગઠન ઘણું નબળું છે અને સમર્થન ધરાવતા તમામ નેતાઓએ પાર્ટી છોડી દીધી છે. લોકસભા ચૂંટણીમાં ભાજપને 61.86 ટકા વોટ મળ્યા જ્યારે કોંગ્રેસને 31.24 ટકા વોટ મળ્યા. 2022ની ચૂંટણી બાદ કોંગ્રેસના વોટ ચોક્કસપણે વધ્યા છે, પરંતુ તે હજુ પણ બીજેપી કરતા 30 ટકા ઓછા છે. કોંગ્રેસ અને ભાજપ વચ્ચે વોટ શેરનું મોટું અંતર છે, જે ભર્યા વિના શું રાહુલ ગાંધી માટે ગુજરાતમાં કોંગ્રેસનો સત્તાનો વનવાસ ખતમ નહીં થાય?